Transkraniyal Doğru Akım Uyarımı (tDCS), beynin ilgili bölgelerine elektrotlar aracılığı ile düşük yoğunlukta doğru akım verilmesi ve bu şekilde beyin hücrelerinin uyarılması tekniğidir. tDCS, nöropsikiyatride tedavi amaçlı kullanılan, nöromodülasyon tekniklerinden birisidir. Mikrouyarım tedavisi olarak da bilinir.

Birçok çalışma, bu yöntemle hedeflenen beyin alanlarında nöropsikolojik ve psikofizyolojik değişimler olduğunu göstermiştir. Tedaviye dirençli nöropsikiyatrik vakalarda yalnızca hekimin isteği ile uygulanır.

Nasıl Uygulanır?

Genellikle alın bölgesine yerleştirilen iki elektrotun verdiği akım ile beyin dış kabuğundaki bazı elektriksel aktivitelerin canlanması veya bastırılması hedeflenir. tDCS’nin temel çalışma mantığı, elektrik akımı uygulaması ile nöron denilen beyin hücrelerinin uyarılarak düzenlenmesidir. Normalde beyinde kendiliğinden gerçekleşen sinirsel elektrik aktiviteleri, tDCS ile istenen yönde değiştirilir. Çoğunlukla alına yerleştirilen iki elektrottan bir “anot” diğeri “katot”tur. Anot, etkisindeki beyin bölgesinde artı yükleme yaparak aktiviteyi arttırırken katot, eksi yükleme yaparak aktiviteyi baskılar. Seanslar ortalama 25-35 dakika arasında sürer ve uzman hekim aksini belirtmediği takdirde her gün uygulanır. Seans sayısı ise hekimin belirlediği tedavi planına göre tespit edilir.

Tedaviye başlamadan önce hasta ve yakınlarına gerekli bilgiler verilir olurları alınır. Kayıtlara işlenir, gerekli belgeler verilir imzalanır.

Gebelerde ve emzirenlerde kullanılabilir. Uygulamaya başlanmadan hastaya bu tıbbi durumlar bir kez daha sorulur. Nadir olsa da epilepsi nöbet riski olduğu için ambu cihazı dahil gerekli önlemler alınır.

Elektrotların yerleştirileceği alanlar alkollü pamuk ile temizlenir. Alanda yara varsa yeni uygulama alanı saptanır.

Tedavi genellikle her gün yapılır ve 20-60 dakika sürer. Birçok kişi uygulama esnasında karıncalanma benzeri hafif bir rahatsızlık belirtir, ancak bu his genellikle 3-4. seansta kaybolur. Ağrılı bir uygulama değildir. 

Nasıl Etkiler?

tDCS beynin ön kısmındaki dersolateral prefrontal korteks denilen bölgeye uygulandığında, uygulandığı kişinin karar verme, problem çözme, öğrenme ve dil gibi bilişsel becerilerini geçici süreyle arttırır. Seans sayısı arttıkça bu bilişsel etkiler daha belirgin ve uzun süreli olarak kendini gösterir. Etki mekanizması uygulanan elektrik akımının, beyinde nöron adı verilen sinir hücreleri üzerinde düzenleme yapmasıdır. Kendiliğinden gerçekleşmekte olan sinir elektrik aktivitesi tDCS aracılığı ile değiştirilir. Birçok çalışma özellikle depresyon tedavisinde, ilaca yardımcı bir tedavi olarak etkili olduğu sonucuna ulaşmışlardır.

Size özel kullanım ve daha detaylı bilgi için hekiminize danışınız.

Yan etkiler nelerdir?

tDCS dünyanın farklı ülkelerinde binlerce kişiye ugulanmıştır. Herhangi bir zararlı etki bildirilmemiştir. Elektrik uyarımına bağlı olarak uygulama yerinde hafif irritasyon ve kızarıklık olabilir. Nadir vakalarda bu alanda hafif düzeyde yanık izlenmiştir.

Bilimsel araştırmalarda bildirilen yan etki oranları şu şekildedir:
hafif karıncalanma hissi (%75),
uygulama yerinde hafif kaşıntı (%30),
yorgunluk (%35) ve başağrısı (.8).

Tedavinin Süresi ne kadardır?

Genel olarak 20 seans yapılır. Seanslar aksi belirtilmedikçe hergün tekrarlanır. Takiplerde doktorun uygun gördüğü taktirde seanslar tekrarlanabilir. Bu durumda ayrıca bilgilendirme yapılacaktır. Her bir tDCS seansında hastanın birime girişinden çıkışına kadar geçen süre 25- 35 dakika olmaktadır.

Hangi Durumlarda Kullanılır?

Mikrouyarım tedavisi olarak da bilinen tDCS, tedaviye dirençli nöropsikiyatrik vakalarda uzman doktorun isteği ve yönlendirmesi ile uygulanmalıdır. tDCS üzerine yapılan pek çok çalışmada, bu yöntemle beynin hedeflenen bölgelerinde nöropsikolojik ve psikofizyolojik değişimler olduğunu ortaya koymuştur. tDCS başlangıçta beyin zedelenmelerine ve majör depresif bozukluk gibi psikiyatrik vakalara yardım etmek amacıyla geliştirilmiştir. Günümüzde ise depresyon ve beyin zedelenmesinin yanı sıra otizmden obeziteye, felçten gelişimsel bozukluklara, afaziden (konuşma yitimi) atletik performans geliştirmeye ve anoreksiyaya kadar çok geniş bir alanda kullanılmaktadır.

• depresyon
• beyin hasarı / beyin damar tıkanması
• akut ve kronik ağrı
• otizm
• migren
• felç sonrası rehabilitasyon
• madde bağımlılıkları
• obezite ve anoreksiya
• gelişimsel bozukluklar
• afazi (konuşma yitimi)
• atletik performans arttırma

Neden Transkraniyal Doğru Akım Uyarımı (tDCS) avantajları nelerdir?

• – Yaşlı hastalar ya da organ yetmezliği olanlar, hamileler, emzirenler, ilacı tolere edemeyenler gibi ilaç tedavisini engelleyen bir tıbbi durum olduğunda, ilaçsız bir tedavi olarak kullanılabilmesi bir avantajdır. 
• – Ağrı, inme sonrası rehabilitasyon ve depresyon tedavisinde ilaca yardımcı bir tedavidir. Tek başına ilaçla alınacak olan sonucu kuvvetlendirir.
• -Tek başına ilacın yetersiz geldiği durumlarda ilaç tedavisini destekler.
• – Kısa süreli ve ağrısız bir tedavidir, ilaç etkileşimi yoktur, vücuda zarar vermez.
• Hamilelik, emzirme veya ilaç intoleransı gibi ilaç tedavisini engelleyen durumlarda tedavi imkanı sağlar.
• Ağrısız bir tedavi yöntemidir, ilaçlar gibi kimyasal etkileşim yapmaz ve vücuda zarar vermez.

Yan Etki ve Riskler nelerdir?

tDCS’ye bağlı yan etkiler baş ağrısı, elektrot noktalarında hafif kaşıntı ve kızarıklık ile sınırlı gözükmektedir. Ürün, tanımlanmış güvenlik protokolünü takip ederek kullanıldığında transkraniyal doğru akım uyarımı tıp dünyası tarafından güvenli bir beyin stimülasyonu metodu olarak değerlendirilmektedir. Güvenlik protokollerinde akım, uygulama süresi, uyarım frekansı vb parametreler belirlenmiştir ve bu da ürünün yan etki ve risklerini düşürmektedir

Bu tedavinin uygulanmaması gereken durumlar nelerdir?

1-Bu tedavi bilinen epilepsisi olması ve uygulama alanına yakın veya uzak, kafa içi metal cisim olması psikiyatrik uygulamalardaki engel teşkil eden durumlardır.

2-Kalp pili, kafa içinde metal implant ya da kulak tüpü olanlarda uygulanamaz.

Uygulamayı başka Türkçe kaynaklardan bakmak için diğer kaynaklar

• 1. https://npistanbul.com/eriskin-psikiyatri/transkraniyal-dogru-akim-uyarimi-tdcs
  2. https://www.doktortakvimi.com/blog/transkraniyal-dogru-akim-uyarimi-tdcs
  3. https://www.burhanettinuludag.com.tr/EMG%20okulu/tDCS/

Referanslar:

Hampstead BM¹, Mascaro N², Schlaefflin S³, Bhaumik A⁴, Laing J³, Peltier S⁵, Martis B⁶.Int J Psychophysiol. Variable symptomatic and neurophysiologic response to HD-tDCS in a case series with posttraumatic stress disorder.2019 Nov 26. pii: S0167-8760(19)30545-8. doi: 10.1016/j.ijpsycho.2019.10.017. [Epub ahead of print]

Venkatasubramanian G¹, Narayanaswamy JC². Transcranial direct current stimulation in psychiatry   Lancet Psychiatry. 2019 Jan;6(1):8-9. doi: 10.1016/S2215-0366(18)30468-1.

Moffa AH, Martin D, Alonzo A, Bennabi D, Blumberger DM, Benseñor IM, Daskalakis Z, Fregni F, Haffen E, Lisanby SH, Padberg F, Palm U, Razza LB, Sampaio-Jr B, Loo C, Brunoni AR. Efficacy and acceptability of transcranial direct current stimulation (tDCS) for major depressive disorder: An individual patient data meta-analysis. Prog Neuropsychopharmacol Biol Psychiatry. 2019 Dec 11:109836. doi: 10.1016/j.pnpbp.2019.109836. [Epub ahead of print] Review.

Narita Z¹, Stickley A², DeVylder J³, Yokoi Y⁴, Inagawa T⁵, Yamada Y⁶, Maruo K⁷, Koyanagi A⁸, Oh H⁹, Sawa A¹⁰, Sumiyoshi T¹¹. Effect of multi-session prefrontal transcranial direct current stimulation on cognition in schizophrenia: A systematic review and meta-analysis.Schizophr Res. 2019 Dec 7. pii: S0920-9964(19)30509-2. doi: 10.1016/j.schres.2019.11.011. [Epub ahead of print]

Nitsche MA, Paulus W. Excitability changes induced in the human motor cortex by weak transcranial direct current stimulation. J Physiol 2000;527(Pt 3):633-639.
Fritsch B, Reis J, Martinowich K, et al. Direct current stimulation promotes BDNF-dependent synaptic plasticity: potential implications for motor learning. Neuron 2010;66(2): 198-204.
Nitsche MA, Liebetanz D, Antal A, Lang N, Tergau F, Paulus W. Modulation of cortical excitability by weak direct current stimulation-technical, safety and functional aspects. Suppl Clin Neurophysiol 2003;56:255-276.
Nitsche MA, Seeber A, Frommann K, et al. Modulating parameters of excitability during and after transcranial direct current stimulation of the human motor cortex. J Physiol 2005;568(Pt l):291-303.
Kuo MF, Paulus W, Nitsche MA. Boosting focally-induced brain plasticity by dopamine. Cereb Cortex 2008;18(3):648- 651.
WagnerT, Fregni F, Fecteau S, Grodzinsky A, Zahn M, Pascual- Leone A. Transcranial direct current stimulation: a computer- based human model study. Neuroimage 2007;35(3):1113-1124.
Miranda PC, Lomarev M, Hallett M. Modeling the current distribution during transcranial direct current stimulation. Clin Neurophysiol 2006;117(7): 1623-1629.
BiksonM,DattaA,ElwassifM.Establishing safety limits for transcranial direct current stimulation. Clin Neurophysiol 2009; 120(6): 1033-1034.